Vrije media

Jen kunt vrije media creëren door de dominantie van grote mediabedrijven te doorbreken en de rol van onafhankelijke journalistiek te versterken. De concentratie van de Nederlandse krantenmarkt bij DPG Media en Mediahuis is een punt van zorg.

Hoewel de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toezicht houdt op kartelvorming, is de overname van media door enkele spelers een complex vraagstuk dat vaak niet direct onder de kartelwetgeving valt, zolang er geen expliciete prijsafspraken zijn.

De uitdaging van subjectieve “fact-checking”
Het klopt dat fact-checking in traditionele media subjectief kan zijn, ondanks redactionele richtlijnen. De keuze van onderwerpen en de manier waarop feiten worden gepresenteerd, wordt beïnvloed door de visie van een redactie. In een geconcentreerde markt kan dit leiden tot een verlies aan diversiteit in perspectieven.

De rol van AI en techbedrijven
AI en techbedrijven kunnen zowel een vloek als een zegen zijn voor de onafhankelijkheid van de media.

• Versterking van de onafhankelijke journalistiek:
• Automatisering van taken: AI kan journalisten helpen bij het automatiseren van repetitieve taken, zoals het verzamelen en analyseren van grote datasets. Hierdoor hebben journalisten meer tijd voor diepgravend, onderzoekend werk.
• Fact-checking en authenticiteit: AI-tools kunnen helpen bij het herkennen van desinformatie en deepfakes. Ze kunnen patronen in valse informatie sneller opsporen dan mensen.
• Verbeterde distributie: Onafhankelijke, kleine media kunnen AI gebruiken om hun content effectiever te verspreiden en een publiek te vinden dat niet langer afhankelijk is van de algoritmes van DPG of Mediahuis. Platforms kunnen een rol spelen bij het creëren van transparante aanbevelingssystemen die gebruikers inzicht geven in waarom bepaalde content wordt getoond.
• Risico’s en gevaren:
• AI als bron van desinformatie: AI-modellen kunnen zelf foutieve informatie creëren, zoals reeds bestaande AI-gegenereerde nieuwsberichten hebben aangetoond. De snelheid en schaal waarop dit kan gebeuren, is een significant risico voor de waarheid.
• Versterking van de “filterbubbel”: De gepersonaliseerde feeds van sociale media creëren al filterbubbels. AI kan dit probleem verergeren door gebruikers uitsluitend te voorzien van informatie die hun bestaande overtuigingen bevestigt.
• Monopolie van techbedrijven: Als techbedrijven de distributie van nieuws domineren, verschuift de macht van traditionele mediabedrijven naar hen. Ze kunnen zelf de rol van “poortwachter” vervullen, wat de persvrijheid en diversiteit in gevaar brengt.
  Conclusie en aanbevelingen
  
• Om de persvrijheid te waarborgen, is het cruciaal om een evenwicht te vinden tussen technologische innovatie en redactionele integriteit. Het is onwaarschijnlijk dat techbedrijven de media onafhankelijk zullen maken, aangezien hun verdienmodel vaak is gebaseerd op gebruikersbetrokkenheid, niet op journalistieke kwaliteit.
  Een oplossing ligt in de volgende stappen:
• Stimuleer concurrentie: De ACM en andere toezichthouders moeten strikter toezien op fusies in de media en de verspreiding van het nieuws.
• Investeer in onafhankelijke media: Overheden kunnen non-profit journalistieke initiatieven en onafhankelijke platforms financieren die zich richten op onderzoek.
• Transparantie van AI: Er moeten wettelijke kaders komen die techbedrijven verplichten om transparant te zijn over hun algoritmes en het gebruik van AI in contentcreatie.
• Publiek bewustzijn: Burgers moeten worden opgeleid in mediawijsheid om kritisch te kunnen omgaan met nieuws, ongeacht de bron.