Door Redaktie
Een Complexe Dans tussen Conflict en Innovatie
De wereldwijde semiconductorstrijd tussen China en de Verenigde Staten is een fascinerend fenomeen dat zich manifesteert als zowel een technologische blokkade als een krachtige innovatieversneller. Deze geopolitieke spanning heeft verstrekkende gevolgen voor Europa en de wereldwijde tech-economie.
⚔️ Strijd of Versnelling? De Paradox van Sancties
Het conflict kent een dubbele dynamiek die de technologische ontwikkeling op onverwachte wijze beïnvloedt:
Strijd: Amerikaanse Blokkades Verstrakken
De meest recente escalatie vond plaats op 2 december 2024, toen de Biden-administratie nieuwe, bredere exportrestricties aankondigde die China’s toegang tot geavanceerde halfgeleidertechnologie verder beperken. The New York Times
Deze sancties richten zich niet alleen op het Nederlandse ASML, dat een wereldmonopolie heeft op EUV-lithografiemachines voor de meest geavanceerde chips, maar ook op aanvullende technologieën zoals metrologie-apparatuur en software. ASML verwacht dat deze nieuwe restricties in 2025 binnen hun omzetvooruitzichten van €30-35 miljard blijven, met China nog steeds goed voor ongeveer 20% van hun totale omzet.
Versnelling: China’s Race naar Zelfvoorziening
Ironisch genoeg dwingen deze Amerikaanse beperkingen China tot een ongekende innovatiesprint. Volgens recent onderzoek van het Information Technology and Innovation Foundation (ITIF) is het marktaandeel van Chinese producenten van wafer-fabricagetools gestegen van 4% in 2019 naar 14% in 2024. ITIF Research
Nog opvallender: China’s mondiale marktaandeel in de halfgeleiderindustrie klom van 6,4% in 2020 naar 8,6% in 2024, met experts die voorspellen dat dit zal blijven groeien. DBS Bank Analysis
🇪🇺 Europa: Tussen Hamer en Aambeeld
Europa bevindt zich in een precaire positie tussen de twee technologiesupermachten, maar neemt actief stappen om zijn strategische autonomie te vergroten.
De Europese Kwetsbaarheid
Europa’s afhankelijkheid van externe chiptoeleveranciers is dramatisch: meer dan 90% van westerse data wordt opgeslagen op Amerikaanse servers, terwijl het overgrote deel van de digitale infrastructuur in niet-Europese handen is. Deze afhankelijkheid maakt Europa kwetsbaar voor geopolitieke spanningen en toeleveringsketen-verstoringen.
ASML: Europa’s Strategische Troefkaart
Het Nederlandse bedrijf ASML speelt een cruciale rol in deze chipstrijd. Als monopolist van EUV-lithografiemachines die nodig zijn voor de productie van de meest geavanceerde chips, staat ASML onder intense druk van zowel de VS (om export naar China te beperken) als China (als belangrijke afzetmarkt).
De impact van nieuwe sancties op ASML illustreert Europa’s dilemma: het bedrijf moet navigeren tussen Amerikaanse exportrestricties en de economische realiteit dat China een significante markt blijft vertegenwoordigen.
European Chips Act: Ambitieuze Doelstellingen
De EU heeft ambitieuze plannen om zijn chipafhankelijkheid te verminderen via de European Chips Act, die op 21 september 2023 in werking trad. De doelstelling is helder: Europa’s mondiale marktaandeel in semiconductors verdubbelen van 10% naar 20% in 2030.
Concrete Resultaten en Investeringen
De Chips Act boekt al concrete resultaten. De Europese Commissie heeft tot nu toe zeven staatssteunbeslissingen goedgekeurd voor first-of-a-kind halfgeleiderfaciliteiten, die samen een totale publieke en private investering van meer dan €31,5 miljard vertegenwoordigen:
- TSMC-fabriek in Dresden (Duitsland): >€10 miljard
- STMicroelectronics projecten in Italië en Frankrijk: €13,23 miljard gecombineerd
- Infineon uitbreiding in Dresden: €4,46 miljard
- Silicon Box advanced packaging in Italië: €3,2 miljard
Tussen Twee Vuren: De Nederlandse Positie
Nederland bevindt zich in een bijzonder lastige positie. Terwijl ASML cruciaal is voor de mondiale chipproductie, staat het land onder druk van de VS om zijn exportlicenties voor China verder te beperken. Tegelijkertijd vertegenwoordigt China een belangrijke economische partner.
Deze spanning werd duidelijk toen de Nederlandse regering in januari 2024 bepaalde ASML-exportlicenties naar China deels introk, wat direct gevolgen had voor de Chinese chipproductiecapaciteit. Reuters
🔮 Kijkend naar de Toekomst: Twee Technologische Ecosystemen?
De chipstrijd leidt waarschijnlijk tot de ontwikkeling van twee gescheiden technologische ecosystemen, elk met eigen innovatietrajecten en industriële standaarden. Dit heeft zowel risico’s als kansen:
Risico’s:
- Verhoogde kosten door gedwongen diversificatie
- Verminderde efficiëntie door duplicatie van R&D
- Potentiële technologische fragmentatie
Kansen:
- Versnelde innovatie door concurrentie
- Toegenomen investeringen in R&D wereldwijd
- Strategische autonomie voor Europa
📊 De Cijfers Spreken Boekdelen
- China’s marktaandeel halfgeleiders: van 6,4% (2020) naar 8,6% (2024)
- Chinese wafer-tool productie: van 4% (2019) naar 14% (2024) marktaandeel
- Europa’s ambitie: van 10% naar 20% mondiale chipmarkt tegen 2030
- EU-investeringen Chips Act: >€31,5 miljard goedgekeurde projecten
- ASML China-omzet: ~20% van totale omzet (€30-35 miljard verwacht in 2025)
🎯 Conclusie: Een Nieuwe Wereldorde in Wording
De chipstrijd tussen de VS en China dwingt Europa tot het maken van cruciale keuzes over zijn technologische toekomst. Terwijl sancties en exportrestricties op korte termijn China’s toegang tot de meest geavanceerde technologieën beperken, stimuleren ze tegelijkertijd een ongekende innovatiegolf die uiteindelijk de mondiale technologische concurrentie kan verscherpen.
Europa’s strategie van strategische autonomie via de Chips Act lijkt de juiste richting, maar vereist volgehouden politieke wil en substantiële investeringen om succesvol te zijn. De komende jaren zullen beslissend zijn voor de vraag of Europa erin slaagt een derde, onafhankelijke technologische pool te worden naast de VS en China.
Bronnen:
- ASML Press Release December 2024
- European Commission – European Chips Act
- ITIF Research on Chinese Semiconductor Innovation
- The New York Times – Biden China Chip Sanctions
- DBS Bank Semiconductor Analysis