De Nederlandse overheid heeft beleid vastgelegd voor de inzet van AI binnen het domein digitalisering.
Recentelijk heeft het kabinet nieuwe richtlijnen opgesteld voor het gebruik van generatieve AI door overheidsinstanties. Dit beleid biedt ambtenaren meer ruimte om AI te gebruiken in hun werk, bijvoorbeeld voor snellere vergunningsaanvragen, efficiëntere besluitvorming en betere dienstverlening aan burgers. Tegelijkertijd moeten zij zich houden aan strikte voorwaarden, zoals risicoanalyses en het gebruik van betrouwbare AI-modellen A.
Daarnaast is er een bredere Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS), waarin AI een belangrijke rol speelt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) stimuleert een waardengedreven en verantwoorde inzet van AI, waarbij publieke waarden zoals privacy, transparantie en non-discriminatie centraal staan B.
De Nederlandse overheid moet voldoen aan verschillende voorwaarden bij het gebruik van AI binnen digitalisering. Dit is vastgelegd in de AI-verordening en de Overheidsbrede visie Generatieve AI. Hier zijn enkele belangrijke punten:
- Risicobeoordeling: AI-systemen worden ingedeeld in risicocategorieën. Hoog-risico AI (zoals biometrische identificatie en AI voor sollicitaties) moet aan strenge eisen voldoen A.
- Transparantie: AI-systemen die content genereren, zoals chatbots en deepfakes, moeten duidelijk aangeven dat ze door AI zijn gemaakt A.
- Verboden toepassingen: AI-systemen die manipulatief zijn of sociale scoring toepassen, zijn verboden B.
- Privacy en gegevensbescherming: AI moet voldoen aan de AVG en andere wetten om persoonsgegevens te beschermen B.
- Betrouwbaarheid en ethiek: Overheidsinstanties moeten AI inzetten op een manier die veilig, eerlijk en niet-discriminerend is C.
Nederlandse gemeenten zetten AI steeds vaker in om hun dienstverlening te verbeteren. Hier zijn enkele interessante voorbeelden:
- AI voor raadsinformatie: Gemeenten zoals Emmen, Zoetermeer en Maastricht gebruiken het AI-systeem MAAT om raadsleden te helpen sneller relevante informatie te vinden. Dit systeem indexeert documenten, audio en video en genereert samenvattingen, waardoor besluitvorming efficiënter wordt A B C.
- Handleiding voor AI-gebruik: De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de gemeente Breda hebben een handleiding gepubliceerd voor verantwoord AI-gebruik. Hierin staat onder andere dat AI-uitvoer altijd gecontroleerd moet worden en dat gevoelige gegevens niet met AI-tools gedeeld mogen worden D.
- AI en regelgeving: Gemeenten moeten voldoen aan de Europese AI Act, die transparantie en risicobeoordeling verplicht stelt. Dit betekent dat AI-systemen die een hoog risico vormen, zoals gezichtsherkenning, niet zomaar mogen worden ingezet E F.