Door Redaktie
De snelle opkomst van Kunstmatige Intelligentie (AI) wordt door veel economen, beleidsmakers en zelfs tech-leiders (zoals Elon Musk en Sam Altman) gezien als een belangrijke oorzaak die de noodzaak van een Universeel Basisinkomen (UBI) versterkt.
De argumenten hiervoor zijn tweeledig:
- Noodzaak door Verplaatsing van Banen
AI en automatisering hebben de potentie om een groot deel van de routinematige, cognitieve en zelfs complexere taken over te nemen.
- Werkloosheid en Onzekerheid: De vrees is dat dit zal leiden tot wijdverbreide werkloosheid of baanverlies, vooral voor mensen in beroepen met veel herhalende taken. Een UBI zou dan dienen als een sociaal vangnet en een financiële buffer voor werknemers die door technologie zijn verdrongen.
- Economische Stabiliteit: Door een basisinkomen te garanderen, behouden mensen koopkracht, wat de algehele economische stabiliteit in tijden van snelle technologische verandering zou ondersteunen.
- Ongelijkheid: AI-winsten zijn geconcentreerd bij de eigenaren van de technologie (aandeelhouders, techbedrijven). Een UBI wordt gezien als een manier om de baten van deze verhoogde productiviteit eerlijker te verdelen en de groeiende ongelijkheid tussen kapitaalbezitters en werknemers te temperen.
- Mogelijkheid door Productiviteitswinst
AI maakt een UBI ook economisch haalbaarder door de verwachte enorme productiviteitswinsten.
- Welvaartsoverschot: De efficiëntie en extra waarde die AI toevoegt aan de wereldeconomie (soms voorspeld in biljoenen) kan theoretisch worden belast (bijvoorbeeld via kapitaal- of robotbelasting) om het UBI te financieren.
- Nieuwe Focus: Als machines het meeste werk doen, geeft een basisinkomen mensen de financiële vrijheid om zich te richten op persoonlijke ontwikkeling, creativiteit, of maatschappelijke bijdragen die geen traditioneel betaald werk zijn.
Tegengeluiden en Kritiek
Er is ook kritiek op het idee dat AI een UBI noodzakelijk maakt: - Valse Angst: Sommigen stellen dat, net als bij eerdere technologische revoluties, AI niet zozeer banen zal vervangen, maar ze zal veranderen, waardoor er nieuwe banen en industrieën ontstaan. De focus moet dan liggen op omscholing, niet op het bieden van een basisinkomen voor iedereen.
- Haalbaarheid en Effectiviteit: Critici wijzen op de enorme kosten van een UBI en de mogelijke negatieve effecten, zoals een verminderde arbeidsmotivatie of het niet oplossen van complexere sociale problemen die meer vereisen dan alleen contant geld.