Het thema informatie als overvloed en hoe dit leidt tot verlies van betekenis. Stelt een herijking van informatievoorziening (IV) voor aan de hand van meer fundamentele, menselijke en filosofische principes.
Om een goed uitgangspunt;
Voer het gesprek over IV als cultuur, niet alleen als techniek. Betrek filosofie, ethiek en ontwerp bij informatiestrategieën. Ontwikkel ‘slow IV’-concepten: minder, dieper, relevanter. Zie de IV-professional als denker, niet alleen als beheerder. Zorg voor IV-systemen die de mens richting geven, geen ruis.
Thesis
Informatie als Overvloed: Hoe Structuren van Zingeving Verdwijnen en Waarom Organisaties een Nieuwe IV-Benadering Nodig Hebben
Inleiding
In een wereld waar informatie in constante overvloed beschikbaar is, wordt zingeving steeds schaarser. De digitalisering van de samenleving heeft geleid tot een exponentiële groei van data, documenten en communicatiemiddelen. In deze informatierijke context dreigt echter het tegenovergestelde van wat wordt nagestreefd: desoriëntatie, besluiteloosheid en betekenisarmoede.
Organisaties, overheden en instellingen richten hun informatievoorziening (IV) traditioneel in op basis van technische, juridische en bedrijfsmatige logica. Denk aan systemen voor opslag, toegang, compliance, efficiency. Wat vaak ontbreekt is de erkenning dat informatievoorziening ook een menselijk, cultureel en filosofisch domein is. Het gaat niet alleen om het aanbieden van informatie, maar om het richten van aandacht, het vormgeven van betekenis, en het bewaken van relevantie.
Probleemstelling
Hoe leidt informatie-overvloed tot het verdwijnen van betekenis, en op welke wijze kunnen organisaties hun informatievoorziening inrichten op basis van principes die ook zingeving, oriëntatie en rust bevorderen?
Hoofdstuk 1 – De paradox van informatie-overvloed
Informatie ≠ kennis De klassieke DIKW-hiërarchie (Data → Informatie → Kennis → Wijsheid) is grotendeels verlaten in de dagelijkse praktijk. Door automatisering en digitalisering worden data razendsnel omgezet in informatie, maar deze transitie stopt daar. Kennisopbouw en betekenisvorming blijven achter. Ruismaatschappij In plaats van helderheid leidt overvloed tot cognitieve overbelasting. Dit noemt men ook wel Infobesitas: het onvermogen om nog te onderscheiden wat ertoe doet. Het verlies van filters Waar ooit redacties, archivarissen en informatiespecialisten als filters fungeerden, nemen nu algoritmes deze taak over – vaak zonder transparantie of menselijk oordeel.
Hoofdstuk 2 – Betekenis verdwijnt waar vorm overheerst
Vorm boven inhoud Visuele en digitale designprincipes sturen de aandacht, niet de inhoud. Navigatie wordt belangrijker dan inhoudelijke diepgang. De vluchtigheid van ‘informatie-events’ Organisaties creëren steeds meer output (notulen, verslagen, dashboards), maar deze verdwijnen direct in een digitale leegte zonder werkelijk effect of duurzame reflectie. De mens als ‘user’, niet als denkend wezen Informatievoorziening wordt gericht op toegankelijkheid en snelheid, niet op dialoog, duiding of ethiek.
Hoofdstuk 3 – IV als menselijk en zingevend domein
Informatievoorziening als culturele handeling Iedere vorm van IV is een expressie van wat een organisatie waardevol vindt: transparantie, vertrouwen, geheugen, identiteit. Zingeving als kernprincipe Informatie moet niet alleen bruikbaar zijn, maar ook betekenisvol. Dat betekent: context bieden, verbanden zichtbaar maken, uitnodigen tot reflectie. Vier zingevende IV-principes: Rust – minder, trager, diepgaander Richting – informatie als gids, niet als doolhof Relatie – verbinding tussen mens, tekst en context Reflectie – ruimte voor duiding, twijfel, kritiek
Hoofdstuk 4 – Naar een nieuwe IV-praktijk voor organisaties
Van compliance naar compassie Niet alleen voldoen aan wetgeving, maar ook aan menselijke behoeften. Curatie boven kwantiteit Rol van de IV-professional als gids en curator, niet als beheerder of archiefwachter. Zinvolle interfaces Interfaces en informatiestructuren die intuïtieve navigatie koppelen aan context, associatie en verdieping. IV als strategisch fundament Geen ondersteunende functie, maar een sleutelrol in bestuurlijke identiteit en maatschappelijke legitimiteit.
Conclusie
Informatievoorziening moet opnieuw worden ontworpen: niet als een technische infrastructuur, maar als een zinstructuur. In een wereld van overvloed is de grootste luxe: helderheid. Organisaties die erin slagen informatie te verbinden aan betekenis, zullen het verschil maken in een tijd van verwarring.